Alan Đức Pro phân tích chuyên sâu 10 ưu điểm khi sáp nhập chỉ còn 34 tỉnh, thành phố ở Việt Nam
Việc sáp nhập để rút gọn từ 63 tỉnh, thành phố còn 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh là một chủ trương lớn, đang được nhiều chuyên gia, nhà quản lý và người dân thảo luận sôi nổi. Đây không chỉ là câu chuyện hành chính đơn thuần mà còn liên quan đến hiệu quả điều hành quốc gia, sự phát triển cân bằng giữa các vùng miền và cải cách thể chế lâu dài.
Bài viết này phân tích 10 ưu điểm nổi bật khi Việt Nam tiến hành tái cấu trúc hành chính theo hướng giảm số lượng tỉnh, thành phố, có dẫn chứng cụ thể từ thực tiễn trong nước và quốc tế, làm rõ cả lợi ích vĩ mô (cấp quốc gia) và vi mô (người dân, doanh nghiệp).
1. Tinh gọn bộ máy, tiết kiệm ngân sách vận hành nhà nước
Phân tích vĩ mô:
Việc rút từ 63 xuống 34 tỉnh, thành sẽ đồng nghĩa với giảm gần một nửa số bộ máy hành chính cấp tỉnh: từ HĐND, UBND, các sở ngành, văn phòng đoàn đại biểu Quốc hội cho tới hệ thống tài chính – kho bạc – kiểm toán – công an – quân sự địa phương. Mỗi năm, theo Bộ Nội vụ, ngân sách chi cho bộ máy hành chính cấp tỉnh chiếm gần 60.000 tỷ đồng, trong đó phần lớn là chi lương, trụ sở và hoạt động thường xuyên.
Theo ước tính sơ bộ, nếu cắt giảm 25-30% biên chế cấp tỉnh sau sáp nhập, ngân sách nhà nước có thể tiết kiệm tối thiểu 10.000 – 15.000 tỷ đồng/năm, chưa kể chi phí đầu tư trụ sở, xe công, thiết bị…
Dẫn chứng:
- Năm 2019, việc sáp nhập 3 huyện ở Hòa Bình giúp tỉnh này giảm hơn 150 biên chế cấp huyện và tiết kiệm hơn 40 tỷ đồng/năm.
- Tỉnh Quảng Ninh từng thí điểm giảm cấp phó, cắt bớt các đơn vị hành chính, tiết kiệm hơn 200 tỷ đồng mỗi năm.
2. Nâng cao chất lượng cán bộ, chống dàn trải nguồn lực
Phân tích vi mô:
Một trong những vấn đề tồn tại là nhiều địa phương không đủ cán bộ giỏi, nhưng vẫn phải bổ nhiệm đủ các chức danh theo mô hình cũ. Khi sáp nhập, bộ máy tinh gọn sẽ buộc phải lựa chọn người thực sự có năng lực, tăng cường cạnh tranh công bằng trong công vụ.
Cán bộ chất lượng thấp, thiếu năng lực hoặc thiếu trách nhiệm sẽ không còn “đất sống”. Điều này tạo ra động lực cải cách thực sự trong đội ngũ lãnh đạo quản lý, từ tỉnh xuống huyện, xã.
Ví dụ:
- Khi sáp nhập 2 huyện Quỳnh Lưu và Hoàng Mai trước khi tách thành thị xã Hoàng Mai (Nghệ An), nhiều cán bộ cũ không đủ năng lực đã phải chuyển công tác hoặc nghỉ hưu sớm. Kết quả là đội ngũ còn lại tinh gọn và hiệu quả hơn.
3. Giảm phân mảnh trong quản lý quy hoạch và phát triển vùng
Phân tích vĩ mô:
Hiện nay, nhiều tỉnh giáp nhau nhưng quy hoạch chồng lấn, hoặc phát triển cát cứ theo lợi ích riêng, dẫn đến lãng phí đất đai, tài nguyên, giao thông manh mún. Khi sáp nhập, đơn vị hành chính lớn hơn sẽ có khả năng quy hoạch tổng thể, điều phối hiệu quả hơn giữa đô thị và nông thôn, giữa phát triển công nghiệp – nông nghiệp – du lịch.
Ví dụ, nếu sáp nhập các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long thành 3-4 tỉnh lớn (thay vì 13 tỉnh hiện nay), việc quy hoạch thủy lợi, đê điều, chống xâm nhập mặn sẽ thống nhất và hiệu quả hơn.
Số liệu:
- Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Việt Nam có tới 40% các khu công nghiệp nằm cạnh nhau nhưng không kết nối hạ tầng, gây lãng phí hàng nghìn tỷ đồng đầu tư mỗi năm.
4. Tạo động lực phát triển kinh tế liên kết vùng mạnh mẽ hơn
Phân tích vĩ mô:
Với đơn vị hành chính rộng hơn, dân số đông hơn, quy mô GDP lớn hơn, các địa phương sau sáp nhập sẽ đủ điều kiện để xây dựng các đề án phát triển có tầm vóc vùng và quốc gia, dễ dàng thu hút nhà đầu tư chiến lược hơn.
Thay vì “chia nhỏ” ngân sách trung ương về 63 tỉnh, giờ đây chỉ còn 34 tỉnh, mỗi địa phương được đầu tư mạnh hơn, có khả năng tạo các cực tăng trưởng.
Dẫn chứng:
- Trung Quốc đã giảm số tỉnh trong một số khu vực, ví dụ như Đại Liên – Liêu Ninh, để thúc đẩy vùng đô thị Đông Bắc.
- Ở Việt Nam, vùng Thủ đô hiện quy hoạch 10 tỉnh, nhưng nếu gộp lại thành 1-2 đơn vị hành chính thì có thể hình thành đô thị siêu lớn như Thượng Hải hay Tokyo.
5. Tăng hiệu quả đầu tư công và giảm trùng lặp dự án
Phân tích:
Nhiều tỉnh hiện nay đầu tư trùng lặp: mỗi tỉnh có sân vận động, bệnh viện tuyến tỉnh, cảng cạn, sân bay đề xuất… dẫn đến chi phí đầu tư dàn trải, không hiệu quả. Sáp nhập giúp loại bỏ tư duy “có tỉnh thì phải có đủ mọi thứ”.
Ví dụ, nếu các tỉnh Tây Bắc gộp lại thành một tỉnh (gồm Sơn La – Lai Châu – Điện Biên), thì không cần 3 bệnh viện tỉnh, 3 đài truyền hình, 3 trường cao đẳng – đại học tỉnh riêng biệt.
Số liệu:
- Theo kiểm toán nhà nước năm 2022, có đến 23% dự án đầu tư công cấp tỉnh bị chồng lấn hoặc thiếu tính liên kết vùng.
6. Củng cố năng lực quản lý đô thị và nông thôn hiệu quả hơn
Phân tích vi mô:
Hiện có nhiều tỉnh quá nhỏ, diện tích hoặc dân số chỉ tương đương một quận của TP.HCM hay Hà Nội, nhưng vẫn có cả bộ máy tỉnh. Ví dụ: Bắc Kạn có dân số chưa đến 350.000 người, trong khi quận Bình Tân (TP.HCM) có hơn 800.000 người.
Việc giữ bộ máy hành chính như một tỉnh riêng dẫn tới lãng phí nguồn lực, không phù hợp xu thế đô thị hóa. Sáp nhập giúp hình thành các đô thị lớn hơn, cấp tỉnh có thể tích hợp đô thị loại II, III và vùng nông thôn xung quanh để quản lý đồng bộ.
7. Định hình chiến lược phát triển phù hợp với năng lực thực tế
Phân tích:
Nhiều tỉnh hiện nay định hướng phát triển không phù hợp với tiềm lực: tỉnh nông nghiệp đua nhau làm khu công nghiệp; tỉnh du lịch xây cảng nước sâu… Khi quy mô địa phương lớn hơn, chiến lược phát triển sẽ đa dạng hơn, lựa chọn mục tiêu phù hợp hơn, tránh dẫm chân nhau.
Ví dụ cụ thể:
Nếu sáp nhập Ninh Bình – Nam Định – Hà Nam thành một tỉnh Bắc Trung Bộ mở rộng, thì có thể phân bổ chức năng rõ ràng: Ninh Bình tập trung du lịch – sinh thái, Nam Định phát triển công nghiệp – dệt may, Hà Nam giữ vai trò logistics – đầu mối vận tải.
8. Thúc đẩy cải cách hành chính mạnh mẽ từ gốc
Phân tích vĩ mô:
Sáp nhập cấp tỉnh là cải cách mang tính hệ thống. Từ đó sẽ dẫn tới thay đổi mô hình quản lý địa phương, giảm bớt “xin – cho”, tăng phân cấp thực chất cho cấp huyện, thị xã.
Mỗi đơn vị hành chính mới được tổ chức theo mô hình thông minh, có thể ứng dụng chuyển đổi số toàn diện, tiết giảm thủ tục, cải tiến quản lý công dân, doanh nghiệp.
Số liệu:
- Theo Chỉ số cải cách hành chính PAR INDEX 2023, các tỉnh nhỏ thường đạt điểm rất thấp do thiếu năng lực tổ chức, thiếu ngân sách số hóa.
- Việc gộp tỉnh sẽ tăng khả năng đầu tư hệ thống một cửa điện tử, dữ liệu công dân liên thông.
9. Tăng sức cạnh tranh quốc tế và thu hút đầu tư nước ngoài
Phân tích:
Nhà đầu tư quốc tế thường không đánh giá cao địa phương quá nhỏ, phân tán. Một tỉnh lớn, có dân số từ 3 – 6 triệu, diện tích đủ rộng, cơ sở hạ tầng đồng bộ sẽ hấp dẫn hơn khi gọi vốn FDI.
Đặc biệt, khi các tỉnh nhỏ hợp nhất thành một đơn vị lớn, sẽ có thêm sức mạnh trong đàm phán các hiệp định đầu tư, thiết lập văn phòng đại diện nước ngoài, và xây dựng các khu công nghệ cao xuyên vùng.
Dẫn chứng:
- Theo khảo sát của JETRO 2022, các doanh nghiệp Nhật Bản đánh giá cao Đồng Nai – Bình Dương vì quy mô lớn, quy hoạch ổn định, so với các tỉnh miền núi phía Bắc dù chi phí rẻ hơn.
10. Tăng sự đồng thuận xã hội, giảm cát cứ địa phương, nâng cao ý thức quốc gia
Phân tích xã hội:
Việc chia tách tỉnh trước đây từng tạo ra tâm lý “tỉnh tôi, tỉnh anh”, gây khó cho hợp tác vùng, hỗ trợ liên kết kinh tế – xã hội. Khi sáp nhập, các cộng đồng sẽ hòa nhập lại, giảm chủ nghĩa địa phương, từ đó nâng cao tinh thần gắn kết quốc gia.
Ngoài ra, việc giảm số tỉnh còn có tác động tâm lý tích cực: người dân ít phải đi lại khi làm thủ tục liên tỉnh; doanh nghiệp bớt xin giấy phép ở nhiều địa phương; chính quyền trung ương dễ điều phối nguồn lực hơn trong thiên tai, dịch bệnh.
KẾT LUẬN
Việc sáp nhập để Việt Nam chỉ còn 34 tỉnh, thành là một bước đi mang tính chiến lược lâu dài, phù hợp với xu hướng thế giới trong quản lý nhà nước hiện đại. Quá trình này không chỉ đơn thuần là “cộng gộp hành chính”, mà còn mở ra cơ hội lớn để tái định hình thể chế, nâng cao hiệu quả đầu tư công, cải thiện năng lực quản trị quốc gia và phát triển kinh tế vùng.
Tuy nhiên, việc sáp nhập cần lộ trình bài bản, đánh giá tác động sâu rộng đến tổ chức Đảng, chính quyền, đời sống người dân, quy hoạch đô thị – nông thôn, cũng như bản sắc văn hóa địa phương. Nếu được chuẩn bị kỹ lưỡng, đồng thuận xã hội cao, sáp nhập tỉnh sẽ là “cú hích” đột phá cho Việt Nam trong chặng đường phát triển giai đoạn 2030 – 2045.
Đặc Biệt —> 8 Nguyên tắc vàng trong đầu tư bất động sản
Tham khảo thêm: 20 PHƯƠNG PHÁP TÌM KIẾM KHÁCH HÀNG MUA BẤT ĐỘNG SẢN HIỆU QUẢ NHẤT TẠI VIỆT NAM: THỰC TẾ, CHIẾN LƯỢC, HIỆU QUẢ
CHÚ Ý: Click để học miễn phí: Đào Tạo Bồi Dưỡng Kiến Thức Môi Giới Bất Động Sản Để Thi Chứng Nhận và Chứng Chỉ Hành Nghề Môi Giới Bất Động Sản